Đình La Cả, phường Dương Nội, quận Hà Đông thờ Thành hoàng Đương Cảnh Công và hai người vợ của ông là Tuyên Nương và Trinh Nương.
Theo truyền thuyết và bản thần phả sao lại, vào năm Thành Thái thứ 6 (1894) trên cơ sở bản gốc của Đông Các đại học sỹ Nguyễn Bính biên soạn năm 1572: vào thời Hùng Vương thứ 17, vùng đất rộng lớn từ chân núi Tản Viên xuống đồng bằng bị hàng ngàn thú dữ kéo về hoành hành, gây thiệt hại lớn cho người, mùa màng và gia súc. Vua Hùng cho sứ giả đi tìm người tài về diệt trừ thú dữ cứu dân.Thời đó, có ông Dương Cảnh Công là người làng La Cả lên kinh đô xin vua được thống lĩnh quân tướng đi diệt ác thú. Ông đã tập hợp trai tráng khắp nơi, sắm vũ khí, làm hầm bẫy và tổ chức các cuộc săn lùng. Từng bầy thú dữ lần lượt bị tiêu diệt. Cuối cùng, chúa sơn lâm là "con hổ lang vàng mép" bị sa bẫy tại làng La. Dân làng giết thịt ăn mừng, xương hổ chôn thành gò đống, gọi là đống hùm trên đường từ đình về quán của làng hiện nay.Bộ da hổ được giữ nguyên để dâng lên Dương Cảnh Công - người có công diệt trừ ác thú, được dân làng tôn thành thành hoàng. Tại Đình làng hiện còn giữ 22 đạo sắc phong “Đương Cảnh Thành hoàng Đô đốc linh ứng Đại vương; Bảo thắng phù tộ Đại vương; Tả trung công Hoàng hậu Đại vương; Hữu trung cung Hoàng hậu Đại vương”.
Đình nằm trên thế đất cao rộng nhìn về hướng Tây, kiến trúc của Đình được dựng theo lối chữ Nhị (=) gồm hai ngôi Tiền tế và Đại Bái, phía ngoài có thêm Tả, Hữu mạc, sân và Nghi môn kiểu cột đồng trụ, tường bao. Đình nhìn ra cánh đồng với hệ thống cột đồng trụ đồ sộ. Tam quan đình La Cả hai tầng 8 mái đao cong, giữa hai tầng được đắp vẽ rồng bay phượng múa. Qua Tam quan là sân đình rộng. Hai bên Tả, Hữu mạc là 4 cột đồng trụ được đắp con sấu, búp sen đối xứng nhau.
Đây là một ngôi đình cỡ lớn và là một công trình kiến trúc quý hiếm. Ngôi Đại bái 7 gian 2 dĩ với chiều dài 22m, rộng 5,29m, cao 4,2m được làm theo thể thức hai hàng chân cột. Đại đình 4 mái chảy rộng đều được lợp ngói ri cổ, 4 đầu đao Rồng 3 lớp cong thanh thoát. Chính giữa bờ nóc đắp nổi “Lưỡng long chầu nguyệt” dưới mặt hổ phù biểu thị sức mạnh, hai bên là guột chầu vào bờ nóc. Từ bờ nóc xuống các đao đình là những con giống: kìm, nghê đang ở tư thế chạy lên, ngoảnh đầu xuống rất sinh động. Kiến trúc bên trong toà Đại Đình vì nóc kiểu chồng rường giá chiêng. Điểm nổi bật nghệ thuật điêu khắc trên kiến trúc đình La Cả rất phong phú: từ đầu dư, đầu bẩy, rường cốn, đấu kê đều được chạm khắc ván đầu rồng, rồng cách điệu uyển chuyển, vân mây, hoa lá và lá lật. Đáng chú ý là các đầu dư đình đều được chạm nổi đầu rồng miệng ngậm hạt ngọc với râu tóc hình đao mác nét đặc trưng của thời Lê. Trên những hàng cột đình có các hệ thống câu đối được sơn son thếp vàng ca ngợi công lao vị Thành hoàng làng.
Trong cách mạng, đình La Cả là nơi tập trung cướp chính quyền cách mạng Tháng 8 vào ngày 17/8/1945, tịch thu toàn bộ ấn tín, sổ đinh điền, triện bạ về tay nhân dân. Đình còn là trụ sở của Việt Minh, trụ sở của Uỷ ban kháng chiến và còn là nơi hoạt động của các đoàn thể như: Thanh niên cứu quốc, phụ nữ cứu quốc.
Đặc biệt nơi đây còn diễn ra lễ hội truyền thống dân gian đậm nét độc đáo
“Hội Đăm, rước giá, hội Thầy,
Vui là vui vậy chẳng tày Giã La”
Hội chính còn gọi là đại đám, thường 5 năm mới mở một lần. Đại đám bắt đầu từ ngày hội 6 tháng giêng kéo dài đến hết 14 tháng giêng âm lịch. Lễ hội ở đây có nhiều điều hấp dẫn và khác biệt với các lễ hội những làng lân cận. Tục đánh Hổ với toàn bộ cảm hứng anh hùng ca xen lẫn chất trữ tình dân gian mà không hội nào có được. Hội Giã La độc đáo, đặc sắc, giữ đậm nét truyền thống dân gian là nơi tụ hội không chỉ của dân làng mà còn cả du khách muôn phương.
Đình La Cả không chỉ là trung tâm sinh hoạt văn hoá cộng đồng làng xã truyền thống, trung tâm tín ngưỡng dân gian thờ Thành hoàng làng, người có công với dân với nước mà còn chứa đựng những giá trị kiến trúc nghệ thuật với trình độ thẩm mỹ cao xứng đáng là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia theo Quyết định số 13/2000/QĐ-BVHTT ngày 28/7/2000 của Bộ Văn hoá-Thông tin (nay là bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)./.
Viết bình luận